Η προπληρωμένη κάρτα δεν είναι καινοτομία. Είναι πρόβα επιτήρησης, εργαλείο συμμόρφωσης και συστημικός αποκλεισμός των αδύναμων από την οικονομική αυτενέργεια…
Αν αυτή η μετάβαση περάσει χωρίς κοινωνικό έλεγχο, τότε οι επόμενες γενιές δεν θα θυμούνται πότε χάθηκε η ελευθερία. Θα έχουν γεννηθεί χωρίς αυτήν….
Άρθρο του Μιχάηλ Χαιρετάκη
Από τις 15 Μαρτίου 2025, η ΔΥΠΑ (πρώην ΟΑΕΔ) εφαρμόζει ένα νέο σύστημα καταβολής κοινωνικών παροχών: οι δικαιούχοι λαμβάνουν το 50% του επιδόματος σε μετρητά και το υπόλοιπο 50% μέσω προπληρωμένης κάρτας. Η ρύθμιση αφορά 15 βασικά επιδόματα, μεταξύ των οποίων το επίδομα ανεργίας, το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, επιδόματα μητρότητας, γονικής άδειας, εποχικά βοηθήματα και άλλα.
Στοιχεία – Ποιοι επηρεάζονται
Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία της ΔΥΠΑ (Δεκέμβριος 2024), οι εγγεγραμμένοι άνεργοι με δικαίωμα επιδόματος ανέρχονται σε περίπου 192.000 άτομα. Το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα (ΚΕΑ) καταβάλλεται σε περισσότερους από 250.000 δικαιούχους κάθε μήνα, ενώ μέσω των επιδομάτων μητρότητας και εποχικών βοηθημάτων επηρεάζονται δεκάδες χιλιάδες ακόμη.
Το σύνολο των επιδομάτων αυτών αντιστοιχεί περίπου στο 3% του ελληνικού ΑΕΠ, σύμφωνα με στοιχεία του Υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής (2023).
Τι υποστηρίζει επίσημα το κράτος;
Το Υπουργείο Εργασίας και η ΔΥΠΑ δηλώνουν ότι το νέο σύστημα:
Εξασφαλίζει διαφάνεια στη χρήση των δημόσιων κονδυλίων.
Περιορίζει την παραοικονομία και την κακοδιαχείριση επιδομάτων.
Ενισχύει τη χρήση ψηφιακών συναλλαγών, ώστε η οικονομία να γίνεται “πιο επίσημη”.
Επιτρέπει τον σχεδιασμό στοχευμένων πολιτικών με βάση τα καταγεγραμμένα δεδομένα κατανάλωσης.
Προστατεύει τους ευάλωτους δικαιούχους, εμποδίζοντας τη χρήση επιδομάτων για “αντικοινωνικές πρακτικές” (π.χ. τυχερά παιχνίδια).
Τι πραγματικά σημαίνει αυτή η αλλαγή;
1. Η κοινωνική πρόνοια μετατρέπεται σε επιτήρηση κατανάλωσης
Με την κάρτα, κάθε συναλλαγή είναι ψηφιακά καταγεγραμμένη. Το κράτος αποκτά πλήρη εικόνα της αγοραστικής συμπεριφοράς του δικαιούχου – πού ξοδεύει, τι προτιμά, πότε κινείται.
Αυτό παραβιάζει έμμεσα το άρθρο 9Α του Συντάγματος που προστατεύει τα προσωπικά δεδομένα. Η επεξεργασία συναλλακτικών συνηθειών με κρατική επίβλεψη αγγίζει τα όρια παρακολούθησης.
Σύμφωνα με τον Κανονισμό GDPR, άρθρο 6 και 9, τέτοια δεδομένα πρέπει να υποβάλλονται σε επεξεργασία μόνο με σαφή και ρητή συναίνεση, κάτι που δεν ζητείται ρητά από τους δικαιούχους.
2. Οι φτωχοί χάνουν το δικαίωμα στην ελευθερία κατανάλωσης
Η δυνατότητα ανάληψης μόνο του 50% σε μετρητά δημιουργεί de facto έναν περιορισμό:
Δεν μπορείς να αποταμιεύσεις.
Δεν μπορείς να βοηθήσεις κάποιον με μετρητά.
Δεν μπορείς να επιλέξεις πώς και πού θα χρησιμοποιήσεις το επίδομά σου.
Η κρατική παρέμβαση δεν περιορίζεται πια στο ποιος παίρνει χρήματα, αλλά πώς τα ξοδεύει.
3. Δημιουργείται μια νέα ψηφιακή ταξικότητα
Οι δικαιούχοι της κάρτας ζουν υπό διαφορετικό οικονομικό καθεστώς από τους υπόλοιπους πολίτες.
Έχουν ελεγχόμενη πρόσβαση στο χρήμα.
Η κάρτα λειτουργεί ουσιαστικά ως voucher, με όρους χρήσης που καθορίζει η πολιτεία.
Αυτό δεν είναι παροχή. Είναι επιδοτούμενη υπακοή.
4. Η “λογοκρισία” στα αγαθά είναι μόνο η αρχή
Η κάρτα δεν επιτρέπει αγορές τυχερών παιχνιδιών ή όπλων – μέτρο που ακούγεται λογικό. Όμως ανοίγει τον δρόμο για επεκτάσεις:
Τι θα συμβεί αν αύριο απαγορευτεί η αγορά συγκεκριμένων ειδών διατροφής (π.χ. αλκοόλ);
Ή η πληρωμή σε ανεξάρτητα media;
Ή η δωρεά σε “ανεπιθύμητους” οργανισμούς;
Όταν ανοίγεις τον δρόμο για επιλεκτικό έλεγχο, η ελευθερία γίνεται ζήτημα πολιτικής βούλησης.
Διεθνής εμπειρία: Το μοντέλο έχει δοκιμαστεί
Στην Ινδία, το σύστημα Aadhaar συνέδεσε την παροχή επιδομάτων με βιομετρικά δεδομένα. Το αποτέλεσμα;
Εκατομμύρια αποκλείστηκαν λόγω σφαλμάτων στο σύστημα, ενώ οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα κατήγγειλαν διάχυτη παρακολούθηση.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, η εφαρμογή του Universal Credit με προπληρωμένες κάρτες επέφερε καθυστέρηση πληρωμών, υποχρεωτική παρακολούθηση εξόδων και αύξηση της εξάρτησης από φιλανθρωπικές οργανώσεις.
Νομικά και τεχνολογικά ζητήματα
Η υποχρεωτική χρήση της κάρτας χωρίς εναλλακτική επιλογή παραβιάζει την αρχή της αναλογικότητας και ενδέχεται να είναι αντισυνταγματική.
Οι συναλλαγές περνούν μέσα από το νέο Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα (ΟΠΣ) – χωρίς καμία αναφορά σε τρίτα μέρη ή πρόσβαση από υπηρεσίες ασφαλείας.
Δεν είναι σαφές ποιος έχει πρόσβαση στα δεδομένα και πώς προστατεύονται. Ακόμα και οι όροι χρήσης της κάρτας παραμένουν αδιευκρίνιστοι.
Υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις;
Ναι. Ενδεικτικά:
Οικειοθελής χρήση κάρτας για όποιον το επιθυμεί.
Οικονομικός έλεγχος με δειγματοληπτικούς μηχανισμούς, όχι καθολική παρακολούθηση.
Στήριξη σε πραγματικές ανάγκες (ενοίκιο, ρεύμα) και όχι σε εξαναγκασμένη πλαστική κατανάλωση.
Τι μπορούν να κάνουν οι πολίτες;
Να ασκήσουν ένσταση εγγράφως αν θεωρούν την υποχρεωτική χρήση καταχρηστική.
Να καταγγείλουν παραβίαση προσωπικών δεδομένων στην Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα.
Να απαιτήσουν διαφάνεια στην πολιτική χρήσης της κάρτας και δυνατότητα εναλλακτικής καταβολής.
Συμπέρασμα
Η προπληρωμένη κάρτα δεν είναι καινοτομία. Είναι πρόβα επιτήρησης, εργαλείο συμμόρφωσης και συστημικός αποκλεισμός των αδύναμων από την οικονομική αυτενέργεια.
Δεν αφορά μόνο τους άνεργους. Είναι ένα μοντέλο μελλοντικής διαχείρισης των μαζών.
Σήμερα είναι 50% του επιδόματος.
Αύριο θα είναι το 100%.
Και μετά ίσως ούτε κάρτα – μόνο έγκριση.
Αν αυτή η μετάβαση περάσει χωρίς κοινωνικό έλεγχο, τότε οι επόμενες γενιές δεν θα θυμούνται πότε χάθηκε η ελευθερία. Θα έχουν γεννηθεί χωρίς αυτήν….
Αναφορές:
ΔΥΠΑ – Ανακοίνωση 05/03/2025
https://prepaid.minscfa.gov.gr – Πλατφόρμα προπληρωμένων καρτών
ΕΛΣΤΑΤ – Επίσημα στοιχεία ανεργίας 2024
ACLU Report – Aadhaar & Surveillance (2019)
UK Parliament Briefing – Universal Credit Card Trials (2021)
Σύνταγμα της Ελλάδας, Άρθρα 5, 9Α
GDPR Κανονισμός ΕΕ 2016/679
Σχολιάστε το άρθρο μας
Αναδημοσιεύστε το ΠΑΝΤΑ με ενεργό link της πηγής.
Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου. To ιστολόγιο μας δεν υιοθετεί τις απόψεις των αρθρογράφων, ούτε ταυτίζεται με τα θέματα που αναδημοσιεύει από άλλες ενημερωτικές ιστοσελίδες και δεν ευθύνεται για την εγκυρότητα, την αξιοπιστία και το περιεχόμενό τους.
Ακολουθήστε το ellinikiafipnisis.com
στο Facebook…
στο Twitter
στο Viber
στο Telegram
στο GAB…
κοινοποιήστε το και στους φίλους σας!
