H αόρατη γενιά. Όταν οι σημερινοί σαραντάρηδες του 2025 γίνουν οι χωρίς φωνή ηλικιωμένοι του 2055, η σιωπή τους δεν θα διαρκέσει για πολύ…
Αθόρυβα, σχεδόν ανεπαίσθητα, στήνεται μπροστά στα μάτια μας ένα έγκλημα διαρκείας. Η γενιά που γεννήθηκε στα ’80s ήταν η τελευταία γενιά που πίστεψε στο όνειρο. Και είναι η πρώτη που θα καταλήξει χειρότερα από τους γονείς της…
Άρθρο του Μιχάλη Χαιρετάκη
Φανταστείτε έναν κόσμο όπου 30 χρόνια προσπάθειας, δουλειάς και εισφορών καταλήγουν στο απόλυτο τίποτα. Όχι, δεν είναι σενάριο ταινίας. Είναι το ρεαλιστικό μέλλον περίπου ενός εκατομμυρίου Ελλήνων που σήμερα διανύουν την τέταρτη δεκαετία της ζωής τους.
Η αθόρυβη καταστροφή…
Αθόρυβα, σχεδόν ανεπαίσθητα, στήνεται μπροστά στα μάτια μας ένα έγκλημα διαρκείας. Είναι τόσο αργό που δεν το αντιλαμβανόμαστε. Τόσο σταδιακό που μοιάζει φυσιολογικό. Τόσο καλυμμένο με τεχνικούς όρους που φαίνεται αναπόφευκτο.
Μιλάμε για τη γενιά που γεννήθηκε στα ’80s. Αυτή που ο πατέρας της την καμάρωνε λέγοντας “εσύ θα ζήσεις καλύτερα από μένα”.
Ήταν η τελευταία γενιά που πίστεψε στο όνειρο. Και είναι η πρώτη που θα καταλήξει χειρότερα από τους γονείς της.
Οι αριθμοί πίσω από την τραγωδία
Το πρόβλημα δεν είναι θεωρητικό. Είναι μαθηματικό.
Σύμφωνα με όλα τα διαθέσιμα στοιχεία, ένας σαραντάρης που δουλεύει σήμερα με μέσο μισθό 1.400 ευρώ και θα συνεχίσει να εργάζεται σταθερά για τα επόμενα 30 χρόνια, θα λάβει το 2055 σύνταξη που αντιστοιχεί περίπου στο 35% του τελευταίου του μισθού.
Σε απόλυτους αριθμούς: περίπου 800 ευρώ, που με τον πληθωρισμό θα έχουν αγοραστική δύναμη ίση με 440 ευρώ σημερινά.
Για τους περισσότερους – αυτούς που δουλεύουν με διακοπές, με μισά ένσημα, με διαστήματα ανεργίας – η σύνταξη θα είναι ακόμα χαμηλότερη. Γύρω στα 550 ευρώ, με αγοραστική αξία περίπου 300 ευρώ σημερινά.
Το πρόσωπο της φτώχειας έχει ηλικία
Αυτό που περιγράφουμε με αριθμούς έχει ανθρώπινο πρόσωπο. Είναι οι σημερινοί σαραντάρηδες που το 2055 θα είναι 70χρονοι που:
– Δεν θα μπορούν να πληρώσουν ταυτόχρονα ενοίκιο και φάρμακα
– Θα διαλέγουν ανάμεσα σε θέρμανση και τροφή
– Θα εξαρτώνται από τα παιδιά τους για την επιβίωσή τους
– Θα ζουν με την αίσθηση ότι το σύστημα που υπηρέτησαν τους πρόδωσε
Η έρευνα του Πανεπιστημίου Αθηνών δείχνει ότι οι ηλικιωμένοι με εισόδημα κάτω των 550 ευρώ ζουν κατά μέσο όρο 4,8 χρόνια λιγότερο από τους οικονομικά άνετους συνομηλίκους τους. Η φτώχεια δεν είναι απλώς οικονομικό μέγεθος – είναι θανατική καταδίκη.
Πού πήγαν λάθος τα πράγματα;
Το πρόβλημα δεν είναι η κακή τύχη. Είναι συστημικό.
Η Ελλάδα μεταβαίνει σταδιακά από το αναδιανεμητικό σύστημα συντάξεων (όπου οι εργαζόμενοι πληρώνουν για τους συνταξιούχους) στο κεφαλαιοποιητικό (όπου ο καθένας αποταμιεύει για τον εαυτό του).
Όμως αυτή η μετάβαση γίνεται με τρόπο που αφήνει τη γενιά των σαραντάρηδων στο κενό:
1. Πλήρωσαν για τους προηγούμενους συνταξιούχους
2. Δεν θα υπάρχουν αρκετοί εργαζόμενοι για να πληρώσουν γι’ αυτούς
3. Δεν πρόλαβαν να χτίσουν δικό τους κεφάλαιο
Στην ουσία, τους ζητάμε να πληρώσουν δύο φορές και να εισπράξουν μισά.
Η ώρα του ξυπνήματος…
Σε όλο τον κόσμο, οι κοινωνίες που αντιμετώπισαν παρόμοια προβλήματα βίωσαν έντονες κοινωνικές αναταραχές. Στη Χιλή, πρωτοπόρο του κεφαλαιοποιητικού συστήματος, οι διαδηλώσεις των συνταξιούχων το 2019 οδήγησαν σε συνταγματική αναθεώρηση.
Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι η γενιά των ηλικιωμένων του 2055 θα είναι εντελώς διαφορετική από τη σημερινή:
– Υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο
– Πλήρης εξοικείωση με την τεχνολογία
– Διεθνή δικτύωση
– Αίσθημα βαθιάς προδοσίας
Σύμφωνα με έρευνα του London School of Economics, “οι διαμαρτυρίες των ηλικιωμένων είναι πολύ πιο δύσκολο να καταπνιγούν από τις διαμαρτυρίες άλλων κοινωνικών ομάδων”.
Υπάρχει διέξοδος;
Το πιο εξοργιστικό είναι ότι υπάρχουν λύσεις. Χώρες με παρόμοια δημογραφικά προβλήματα έχουν αντιμετωπίσει επιτυχώς την πρόκληση:
– Η Ολλανδία εφαρμόζει ένα μεικτό σύστημα με κρατική εγγύηση και ιδιωτική συμμετοχή, εξασφαλίζοντας Replacement Ratio 90%.
– Η Δανία έχει υιοθετήσει ένα μοντέλο στόχευσης με υψηλή φορολογία αλλά κοινωνική ασφάλεια.
– Η Πορτογαλία δημιούργησε ένα “αποθεματικό ανθεκτικότητας” για να αντιμετωπίσει μελλοντικά σοκ.
Η επιστημονική συναίνεση δείχνει ότι τα επιτυχημένα συστήματα βασίζονται σε πέντε αρχές: διαφάνεια, εγγύηση αξιοπρέπειας, συλλογική διαχείριση κινδύνου, προσαρμοστικότητα στις νέες μορφές εργασίας και τεχνολογική ενσωμάτωση.
Η στιγμή της αλήθειας…
Είναι εύκολο να αγνοήσουμε τον κίνδυνο. Να πούμε “κάτι θα γίνει”. Να ελπίσουμε ότι “θα το λύσουν οι επόμενοι”.
Αλλά η μελέτη του Columbia University είναι αποκαλυπτική: “Στις 17 περιπτώσεις συνταξιοδοτικών αποτυχιών που μελετήσαμε, καμία δεν αντιμετωπίστηκε προληπτικά παρά την ύπαρξη επαρκών επιστημονικών προειδοποιήσεων. Η μεταρρύθμιση ήρθε μόνο μετά την κοινωνική αναταραχή.”
Έχουμε ακόμα χρόνο – αλλά το παράθυρο κλείνει. Η αδράνεια των επόμενων 5-10 ετών θα σφραγίσει την τύχη εκατομμυρίων Ελλήνων.
Επίλογος: Στην καρδιά του ζητήματος
Πέρα από τους αριθμούς και τα οικονομικά μοντέλα, το συνταξιοδοτικό είναι θέμα κοινωνικού συμβολαίου. Είναι η υπόσχεση που δίνει μια κοινωνία στα μέλη της: ότι μετά από δεκαετίες προσφοράς, θα υπάρχει αξιοπρέπεια.
Όταν αυτή η υπόσχεση αθετείται, δεν καταρρέει απλώς ένα οικονομικό σύστημα. Καταρρέει η ίδια η εμπιστοσύνη στην κοινωνική συνοχή.
Κι όταν οι σημερινοί σαραντάρηδες του 2025 γίνουν οι χωρίς φωνή ηλικιωμένοι του 2055, η σιωπή τους δεν θα διαρκέσει για πολύ.
Γιατί, όπως μας διδάσκει η ιστορία, το μόνο πιο επικίνδυνο από έναν απελπισμένο άνθρωπο είναι ένας απελπισμένος άνθρωπος που δεν έχει τίποτα πλέον να χάσει.
Αυτό το μέλλον δεν είναι προδιαγεγραμμένο. Είναι μια επιλογή. Δική μας επιλογή.
Και ο χρόνος για να αλλάξουμε πορεία μετράει αντίστροφα.
Σχολιάστε το άρθρο μας
Αναδημοσιεύστε το ΠΑΝΤΑ με ενεργό link της πηγής.
Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου. To ιστολόγιο μας δεν υιοθετεί τις απόψεις των αρθρογράφων, ούτε ταυτίζεται με τα θέματα που αναδημοσιεύει από άλλες ενημερωτικές ιστοσελίδες και δεν ευθύνεται για την εγκυρότητα, την αξιοπιστία και το περιεχόμενό τους.
Ακολουθήστε το ellinikiafipnisis.com
στο Facebook…
στο Twitter
στο Viber
στο Telegram
στο GAB…
κοινοποιήστε το και στους φίλους σας!
